Lý Thuyết Lịch Sử 10 Bài 2 (Cánh Diều 2023), Lý Thuyết Lịch Sử 10 Theo Chuyên Đề Và Dạng

Mời các em cùng theo dõi bài học hôm nay với tiêu đề Lý thuyết Lịch sử 10 Bài 2 (Cánh diều 2023): Tri thức lịch sử và cuộc sống

Với tóm tắt lý thuyết Lịch sử lớp 10 Bài 2: Tri thức lịch sử và cuộc sống sách Cánh diều hay, chi tiết cùng với bài tập trắc nghiệm chọn lọc có đáp án giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Sử 10.

Bạn đang xem: Lý Thuyết Lịch Sử 10 Bài 2 (Cánh Diều 2023)

Lịch sử lớp 10 Bài 2: Tri thức lịch sử và cuộc sống

Bạn đang xem: Lý thuyết Lịch sử 10 Bài 2 (Cánh diều 2023): Tri thức lịch sử và cuộc sống

Phần 1. Lý thuyết Lịch sử 10 Bài 2: Tri thức lịch sử và cuộc sống

1. Vai trò và ý nghĩa của tri thức lịch sử

– Vai trò của tri thức lịch sử:

+ Trang bị những hiểu biết về quá khứ cho cá nhân và xã hội

+ Góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của các cộng đồng

+ Là cơ sở để các cộng đồng cùng chung sống và phát triển bền vững

– Ý nghĩa của tri thức lịch sử:

+ Giúp con người nhận thức sâu sắc về cội nguồn, về bản sắc của cá nhân và cộng đồng trong mọi thời đại. Hiểu biết về cội nguồn, bản sắc là cơ sở để con người hiểu về chỉnh minh và thế giới. Đây là nền tảng để tồn tại, giữ gìn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hoá cộng đồng và chung sống trong một thế giới đa dạng.

Truyền thuyết Con Rồng – cháu Tiên giải thích nguồn gốc của người Việt cổ

+ Nhờ tri thức lịch sử, con người có thể đúc kết và vận dụng thành công nhiều bài học kinh nghiệm trong cuộc sống, tránh lặp lại những sai lầm từ quá khứ.

+ Tri thức lịch sử còn giúp con người có thể dự báo chính xác về thời cơ và nguy cơ trong tương lai, hoặc thấy được chiều hướng vận động, phát triển của hiện tại.

2. Học tập và khám phá lịch sử suốt đời

2.1. Sự cần thiết phải học tập lịch sử suốt đời

– Tri thức lịch sử rất rộng lớn và đa dạng. Những kiến thức lịch sử ở nhà trường chỉ là một phần nhỏ trong kho tàng tri thức lịch sử của quốc gia, nhân loại. Muốn hiểu đầy đủ và đúng đắn về lịch sử cần có một quá trình lâu dài.

– Tri thức về lịch sử biến đổi và phát triển không ngừng, gắn liền với sự xuất hiện của các nguồn sử liệu mới, những quan điểm và nhận thức mới, lĩnh vực nghiên cứu mới. Do vậy, những nhận thức về sự kiện, hiện tượng lịch sử của con người hôm nay rất có thể sẽ thay đổi trong tương lai.

– Cùng với việc tìm hiểu tri thức, việc học tập lịch sử suốt đời sẽ giúp mọi người mở rộng và cập nhật vốn kiến thức hoàn thiện và phát triển kĩ năng, xây dựng sự tự tin, thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của xã hội, tạo ra những cơ hội mới trong cuộc sống và nghề nghiệp.

2.2. Thu thập, xử lí thông tin và sử liệu để làm giàu tri thức lịch sử

– Thu thập sử liệu:

+ Có thể thực hiện bằng phỏng vấn, sử dụng bảng hỏi, khảo sát, quan sát, điền dã…

Thu thập sử liệu thông qua phương pháp phỏng vấn nhân chứng lịch sử

– Xử lí thông tin và sử liệu:

+ Là quá trình phân loại, đánh giá, thẩm định nguồn sử liệu đã thu thập được

+ Nhằm xác định tính xác thực, độ tin cậy và giá trị thông tin của các nguồn sử liệu đối với việc học tập, nghiên cứu và tìm hiểu lịch sử.

– Quy trình thu thập, xử lí thông tin và sử liệu:

+ Bước 1: lập thư mục và danh mục các nguồn sử liệu cần thu thập để phục vụ cho việc học tập, nghiên cứu và tìm hiểu lịch sử

+ Bước 2: Sưu tầm, đọc và ghi chép thông tin sử liệu liên quan đến những vấn đề nghiên cứu

+ Bước 3: Chọn lọc, phân loại sử liệu để thuận lợi cho việc xác minh và đánh giá

+ Bước 4: Xác minh, đánh giá về nguồn gốc sử liệu, thời điểm ra đời, nội dung sử liệu phản ánh…

2.3. Kết nối kiến thức, bài học lịch sử vào cuộc sống

– Thông qua tri thức lịch sử, con người có thể giải thích, hiểu rõ hơn những vấn đề thời sự trong nước và quốc tế, những vấn đề thực tiễn cuộc sống hiện nay.

– Những vấn đề thời sự và thực tiễn của hiện tại đều ít nhiều xuất phát những gì đã diễn ra trong quá khứ và là kết quả của quá trình hình thành, phát triển và biến đổi qua thời gian.

– Việc nhận thức đầy đủ và toàn diện về những vấn để đương đại không thể tách rời tri thức lịch sử liên quan trong quá khứ.

Băng tan ở Bắc Cực do sự nóng lên của khí hậu toàn cầu

=> Như vậy: Tri thức lịch sử có giá trị lớn đối với mỗi cá nhân và xã hội, có mối liên hệ chặt chẽ với nhiều lĩnh vực của cuộc sống.

Phần 2. Bài tập trắc nghiệm Lịch sử 10 Bài 2: Tri thức lịch sử và cuộc sống

Câu 1. Ai là tác giả của câu nói: “Lịch sử là bằng chứng của thời đại, là ngọn lửa của chân lí, là sinh mệnh của kí ức, là thầy dạy cảu cuộc sống và là sứ giả của cố nhân”?

A. C. Mác

B. Ph. Ăng-ghen

C. I. Lê-nin

D. Xi-xê-rông

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

Xi-xê-rông là tác giả của câu nói: “Lịch sử là bằng chứng của thời đại, là ngọn lửa của chân lí, là sinh mệnh của kí ức, là thầy dạy cảu cuộc sống và là sứ giả của cố nhân”?

Câu 2. Ai là tác giả của câu nói: “Lịch sử không phải là gánh nặng cho kí ức, mà là sự soi sáng của tâm hồn”?

A. Xi-xê-rông

B. Lo Ác-tơn

C. Ph. Ăng-ghen

D. I. Lê-nin

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Lo Ác-tơn là tác giả của câu nói: “Lịch sử không phải là gánh nặng cho kí ức, mà là sự soi sáng cảu tâm hồn”.

Câu 3. Nội dung nào dưới đây không phản ánh đúng về vai trò của tri thức lịch sử?

A. Trang bị những hiểu biết về quá khứ cho cá nhân và xã hội.

B. Góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của các cộng đồng.

C. Là cơ sở để các cộng đồng cùng chung sống và phát triển bền vững.

D. Dự đoán, dự báo trước những gì sẽ xảy ra trong tương lai.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

– Vai trò của tri thức lịch sử:

+ Trang bị những hiểu biết về quá khứ cho cá nhân và xã hội

+ Góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của các cộng đồng

+ Là cơ sở để các cộng đồng cùng chung sống và phát triển bền vững

Câu 4. Nội dung nào dưới đây phản ánh đúng vai trò của tri thức lịch sử?

A. Giúp con người nhận thức sâu sắc về cội nguồn, bản sắc của cá nhân, cộng đồng.

B. Giúp con người thấy được chiều hướng vận động, phát triển của hiện tại.

C. Trang bị những hiểu biết về quá khứ cho cá nhân và xã hội.

D. Dự báo chính xác về thời cơ, nguy cơ trong tương lai.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

– Vai trò của tri thức lịch sử:

+ Trang bị những hiểu biết về quá khứ cho cá nhân và xã hội

+ Góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của các cộng đồng

+ Là cơ sở để các cộng đồng cùng chung sống và phát triển bền vững

Câu 5. Nội dung nào dưới đây không phản ánh đúng về ý nghĩa của tri thức lịch sử?

A. Giúp con người nhận thức sâu sắc về cội nguồn, bản sắc của cá nhân, cộng đồng.

B. Góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của các cộng đồng.

C. Con người có thể đúc kết và vận dụng nhiều bài học kinh nghiệm trong cuộc sống.

D. Con người có thể dự báo chính xác về thời cơ và nguy cơ trong tương lai.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

– Ý nghĩa của tri thức lịch sử:

+ Giúp con người nhận thức sâu sắc về cội nguồn, về bản sắc của cá nhân và cộng đồng trong mọi thời đại.

+ Nhờ tri thức lịch sử, con người có thể đúc kết và vận dụng thành công nhiều bài học kinh nghiệm trong cuộc sống, tránh lặp lại những sai lầm từ quá khứ.

+ Tri thức lịch sử còn giúp con người có thể dự báo chính xác về thời cơ và nguy cơ trong tương lai, hoặc thấy được chiều hướng vận động, phát triển của hiện tại.

Câu 6. Sắp xếp các nội dung sau theo đúng quy trình thu thập, xử lí thông tin và sử liệu:

1 – Lập thư mục và danh mục các nguồn sử liệu cần thu thập

2 – Chọn lọc, phân loại sử liệu để thuận lợi cho việc xác minh, đánh giá

3 – Sưu tầm, đọc và ghi chép thông tin sử liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu

4 – Xác minh, đánh giá về nguồn gốc sử liệu, thời điểm ra đời, nội dung sử liệu phản ánh.

A. 1 – 3 – 2 – 4.

B. 4 – 3 – 2 – 1.

D. 1 – 4 – 3 – 2.

D. 2 – 1 – 3 – 4.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

– Quy trình thu thập, xử lí thông tin và sử liệu:

+ Bước 1: Lập thư mục và danh mục các nguồn sử liệu cần thu thập

+ Bước 2: Sưu tầm, đọc và ghi chép thông tin sử liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu

+ Bước 3: Chọn lọc, phân loại sử liệu để thuận lợi cho việc xác minh, đánh giá

+ Bước 4: Xác minh, đánh giá về nguồn gốc sử liệu, thời điểm ra đời, nội dung sử liệu phản ánh.

=> Thứ tự sắp xếp đúng là: 1 – 3 – 2 – 4.

Câu 7. Em hãy cho biết nhận định dưới đây đúng hay sai?

“Tri thức lịch sử giúp con người nhận thức sâu sắc về cội nguồn, về bản sắc của cá nhân và cộng đồng trong mọi thời đại. Hiểu biết về cội nguồn, bản sắc là cơ sở để con người hiểu về chỉnh minh và thế giới. Đây là nền tảng để tồn tại, giữ gìn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hoá cộng đồng và chung sống trong một thế giới đa dạng”.

A. Đúng.

B. Sai.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

– Ý nghĩa của tri thức lịch sử:

+ Giúp con người nhận thức sâu sắc về cội nguồn, về bản sắc của cá nhân và cộng đồng trong mọi thời đại. Hiểu biết về cội nguồn, bản sắc là cơ sở để con người hiểu về chỉnh minh và thế giới. Đây là nền tảng để tồn tại, giữ gìn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hoá cộng đồng và chung sống trong một thế giới đa dạng.

+ Nhờ tri thức lịch sử, con người có thể đúc kết và vận dụng thành công nhiều bài học kinh nghiệm trong cuộc sống, tránh lặp lại những sai lầm từ quá khứ.

+ Tri thức lịch sử còn giúp con người có thể dự báo chính xác về thời cơ và nguy cơ trong tương lai, hoặc thấy được chiều hướng vận động, phát triển của hiện tại.

Câu 8. Nội dung nào sau đây không phản ánh đúng lí do cần phải học lịch sử suốt đời?

A. Tri thức lịch sử rất rộng lớn và đa dạng.

B. Tri thức về lịch sử biến đổi và phát triển không ngừng.

C. Lịch sử là ngành khoa học cơ bản, nền tảng của các ngành khoa học khác.

D. Giúp con người mở rộng kiến thức, hoàn thiện và phát triển kĩ năng.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

– Cần phải học tập lịch sử suốt đời, vì:

+ Tri thức lịch sử rất rộng lớn và đa dạng. Những kiến thức lịch sử ở nhà trường chỉ là một phần nhỏ trong kho tàng tri thức lịch sử của quốc gia, nhân loại. Muốn hiểu đầy đủ và đúng đắn về lịch sử cần có một quá trình lâu dài.

+ Tri thức về lịch sử biến đổi và phát triển không ngừng, gắn liền với sự xuất hiện của các nguồn sử liệu mới, những quan điểm và nhận thức mới, lĩnh vực nghiên cứu mới. Do vậy, những nhận thức về sự kiện, hiện tượng lịch sử của con người hôm nay rất có thể sẽ thay đổi trong tương lai.

+ Cùng với việc tim hiểu tri thức, việc học tập lịch sử suốt đời sẽ giúp mọi người mở rộng và cập nhật vốn kiến thức hoàn thiện và phát triển kĩ năng, xây dựng sự tự tin, thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của xã hội, tạo ra những cơ hội mới trong cuộc sống và nghề nghiệp.

Câu 9. Đền Hùng và lễ Giỗ tổ Hùng Vương là biểu tượng của truyền thống

A. yêu nước và đoàn kết, hướng về cội nguồn.

B. kiên cường đấu tranh chống ngoại xâm.

C. nhân đạo, yêu thương con người.

D. nhân ái, yêu chuộng hòa bình.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Đền Hùng và Giỗ Tổ Hùng Vương là biểu tượng của truyền thống yêu nước và đoàn kết hướng về cội nguồn của dân tộc Việt Nam, từ lâu đã trở thành nét đặc sắc trong truyền thống văn hóa người Việt.

Câu 10. Một trong những cuộc thi nổi tiếng trong khuôn khổ dự án của Ủy ban Văn hóa thông tin Asean (COCI) là gì?

A. Tìm hiểu về ASEAN.

B. Theo dòng lịch sử.

C. ASEAN trong tôi

D. Việt Nam và ASEAN

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Cuộc thi tìm hiểu về ASEAN nằm trong khuôn khổ dự án của Ủy ban Văn hóa Thông tin ASEAN, được tổ chức hai năm một lần. Đây là sân chơi dành cho học sinh cấp trung học phổ thông, nhằm nâng cao sự hiểu biết về đất nước, con người của các nước thành viên ASEAN.

Câu 11. Nội dung nào dưới đây phản ánh đúng ý nghĩa của tri thức lịch sử?

A. Trang bị những hiểu biết về quá khứ cho cá nhân và xã hội.

B. Góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của các cộng đồng.

C. Là cơ sở để các cộng đồng cùng chung sống và phát triển bền vững.

D. Dự đoán, dự báo trước những gì sẽ xảy ra trong tương lai.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

– Ý nghĩa của tri thức lịch sử:

+ Giúp con người nhận thức sâu sắc về cội nguồn, về bản sắc của cá nhân và cộng đồng trong mọi thời đại.

+ Nhờ tri thức lịch sử, con người có thể đúc kết và vận dụng thành công nhiều bài học kinh nghiệm trong cuộc sống, tránh lặp lại những sai lầm từ quá khứ.

+ Tri thức lịch sử còn giúp con người có thể dự báo chính xác về thời cơ và nguy cơ trong tương lai, hoặc thấy được chiều hướng vận động, phát triển của hiện tại.

Câu 12. “Những hiểu biết của con người về các lĩnh vực liên quan đến lịch sử, thông qua quá trình học tập, khám phá, nghiên cứu và trải nghiệm,… được gọi là

A. hiện thực lịch sử.

B. nhận thức lịch sử.

C. tri thức lịch sử.

D. nghiên cứu lịch sử.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Tri thức lịch sử là những hiểu biết của con người về các lĩnh vực liên quan đến lịch sử, thông qua quá trình học tập, khám phá, nghiên cứu và trải nghiệm,…

Câu 13. Điền từ còn thiếu vào chỗ trống (….) trong khái niệm sau: “……….. là những hiểu biết của con người về các lĩnh vực liên quan đến lịch sử, thông qua quá trình học tập, khám phá, nghiên cứu và trải nghiệm”.

A. nhận thức lịch sử.

B. tri thức lịch sử.

C. hiện thực lịch sử.

D. nghiên cứu lịch sử.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Tri thức lịch sử là những hiểu biết của con người về các lĩnh vực liên quan đến lịch sử, thông qua quá trình học tập, khám phá, nghiên cứu và trải nghiệm,…

Câu 14. Kết nối kiến thức, bài học lịch sử vào cuộc sống chính là sử dụng tri thức lịch sử để

A. dự đoán, dự báo những thuận lợi và nguy cơ trong tương lai.

B. giải thích những hiện tượng siêu nhiên, thần bí trong cuộc sống.

C. giải thích và hiểu rõ hơn những vấn đề của cuộc sống hiện tại.

D. đạt được thành tích cao trong các kì thi, bài kiểm tra, đánh giá,…

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Kết nối kiến thức, bài học lịch sử vào cuộc sống chính là sử dụng tri thức lịch sử để giải thích và hiểu rõ hơn những vấn đề của cuộc sống hiện tại.

Câu 15. Phân loại, đánh giá, thẩm định nguồn sử liệu đã thu thập được là quá trình của việc

A. thu thập thông tin và sử liệu.

B. xử lý thông tin và sử liệu.

C. phân loại các nguồn sử liệu.

D. lập thư mục các nguồn sử liệu.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Xử lý thông tin và sử liệu là quá trình phân loại, đánh giá, thẩm định nguồn sử liệu đã thu thập được.

A. thu thập thông tin và sử liệu.

B. xử lý thông tin và sử liệu.

C. phân loại các nguồn sử liệu.

D. lập thư mục các nguồn sử liệu.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Trên đây là toàn bộ nội dung về bài học Lý thuyết Lịch sử 10 Bài 2 (Cánh diều 2023): Tri thức lịch sử và cuộc sống . Hy vọng sẽ là tài liệu hữu ích giúp các em hoàn thành tốt bài tập của mình.

– Lịch sử loài người là toàn bộ những hoạt động của con người từ khi xuất hiện đến ngày nay.

Hiện thực lịch sử	Nhận thức lịch sử
– Tất cả những gì diễn ra trong quá khứ – Tồn tại khách quan – Tìm hiểu, nhận thức và trình bày, tái hiện lịch sử theo những cách khác nhau.	– Hiểu biết của con người về hiện thực lịch sử. – Trình bày tái hiện theo cách khác nhau: kể chuyện, ghi chép, nghiên cứu, trình diễn…

– Nhận thức lịch sử phụ thuộc vào:

+ Nhu cầu và năng lực của người tìm hiểu lịch sử.

+ Điều kiện, phương pháp tìm hiểu lịch sử.

+ Mức độ phong phú và xác thực của thông tin sử liệu. 

+ Mục đích, thái độ, đạo đức và thế giới quan của người tìm hiểu, nghiên cứu lịch sử.

2. Sử học.

a. Khái niệm, đối tượng, chức năng, nhiệm vụ của sử học

– Sử học là khoa học nghiên cứu về quá khứ của loài người

– Đối tượng nghiên cứu của Sử học là toàn bộ quá khứ của loài người. 

b. Nguyên tắc cơ bản của Sử học

Nguyên tắc cơ bản của Sử học:

– Khách quan: Đây là nguyên tắc quan trọng nhất của sử học, đưa đến nhận thức đầy đủ nhất về quá khứ của con người dựa trên những thông tin đáng tin cậy.

– Trung thực: nhà sử học cần tôn trọng sự thật lịch sử và tái hiện lịch sử một cách chân thực. 

– Nhân văn, tiến bộ: Sử học giúp con người hiểu rõ quá khức, rút ra quy luật, bài học hữu ích cho cuộc sống. Sử học cũng phải góp phần bảo vệ hòa bình, xây dựng xã hội văn minh tiến bộ. 

c. Các phương pháp cơ bản của Sử học

Các phương pháp cơ bản của sử học:

– Phương pháp lịch sử: nghiên cứu sự vật, hiện tượng theo các giai đoạn phát triển cụ thể.

– Phương pháp lô-gích: nghiên cứu mối liên hệ biện chứng bên trong các sự vật hiện tượng => nhận thức được bản chất, quy luật, khuynh hướng, phát triển của sự vật, hiện tượng. 

– Phương pháp lịch đại và đồng đại: 

+ Lịch đại: mối liên hệ giữa các nhân vật, sự kiện, lịch sử theo trình tự thời gian trước – sau

+ Đồng đại: mối liên hệ giữa các sự kiện nhân vật, quá trình lịch sử diễn ra trong cùng một thời gian.

– Phương pháp liên ngành: Vận dụng phương pháp, kĩ thuật nghiên cứu của nhiều ngành khoa học khác để nghiên cứu lịch sử.

d. Các nguồn sử liệu

Phân chia theo hình thức: sử liệu hiện vật, sử liệu truyền miệng, sử liệu chữ viết, sử liệu hình ảnh, sử liệu đa phương tiện. 

Phân chia theo tính chất: Sử liệu trực tiếp (sử liệu gốc, sử liệu sơ cấp), sử liệu gián tiếp (sử liệu thứ cấp, sử liệu phái sinh).

Tìm hiểu, khám phá lịch sử cần các khâu:

– Xác định vấn đề cần tìm hiểu

– Chuẩn bị sử liệu, giải quyết vấn đề trên cơ sở khai thác sử liệu.

Xem thêm: Đặc điểm biển đông giúp thiên nhiên nước ta như thế nào? đặc điểm biển đông giúp thiên nhiên nước ta là

Sưu tầm sử liệu: tìm kiếm, thu thập thông tin liên quân đến đối tượng tìm hiểu.

Xử lí thông tin sử liệu: phân loại, đánh giá, thẩm định, so sánh nguồn sử liệu đã thu thập được.